Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel
| Idag är det söndag den 31 maj 2020 |
|---|
 Preben von Ahnens felttog til Nasa i 1659 var en militær aksjon for å ødelegge sølvgruven i Nasafjell i Sverige. Nasafjell ligger rett sør for polarsirkelen og rett innenfor grensen ved Saltfjellet i Nordland. Amtmann Preben von Ahnen ledet felttoget, som gikk opp gjennom Saltdalen og dens sidedaler. Planleggingen av angrepet hadde trolig startet i København alt i 1657. Sverige var på denne tiden en stormakt og aktør i en rekke kriger, noen av disse mot Danmark-Norge. En regnet med at den nokså nye sølvgruven ville gi store inntekter til den svenske staten, slik at landet kunne fortsette og finansiere nye kriger. Det gjaldt derfor å få ødelagt denne muligheten. Den direkte foranledningen til at Ahnen fikk ordre om angrep var et svensk angrep på Danmark, kjent som Karl X Gustavs andre danske krig. Den norske styrken på rundt 100 mann møtte ingen motstand da de ankom bebyggelsen i Silbojokk ved sølvgruven, og i Nasafjellet var det knapt noen tilstede. Dermed kunne de sette fyr på og ødelegge virksomheten, og dertil plyndre stedet for verdisaker og mat. Les mer her.
|
Dagens skandinaviska artikel är en mall på huvudsidan som visar utvalda artiklar från Wikipediorna på norskt bokmål, danska och nynorsk.
Artiklarna följer en rotationsordning:
- Måndag: Danska
- Tisdag: Norska (nynorsk)
- Onsdag: Norska (bokmål)
- Torsdag: Danska
- Fredag: Norska (nynorsk)
- Lördag: Danska
- Söndag: Norska (bokmål)
Artiklarna kan hämtas härRedigera
Tidigare samordnades detta på Skanwiki på meta, meta:Skanwiki/Utvalgte artikler. Nu hämtas artikelsammanfattningarna direkt från de olika Wikipediornas projektsidor.
Vecka 22Redigera
| Bokmål | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Dansk | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Nynorsk | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Svenska | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
Vecka 23Redigera
| Bokmål | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Dansk | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Nynorsk | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Svenska | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
Vecka 24Redigera
| Bokmål | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Dansk | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Nynorsk | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
| Svenska | nowiki | dawiki | nnwiki | svwiki |
Se även:
Om man hämtar mallen direkt från ursprungswikipedian, kan man behöva ändra alla internlänkar, till exempel från [[artikkel]] till [[:no:artikkel|artikkel]]. Därför kan det vara lämpligt att till exempel hämta den danska sammanfattningen från en norsk Wikipedia-sida, där alla internlänkar redan är justerade.
MallarRedigera
| Vecka 22 | ||
|
27 maj 2020, 31 maj 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Bokmål/Vecka 22, 2020 Preben von Ahnens felttog til Nasa i 1659 var en militær aksjon for å ødelegge sølvgruven i Nasafjell i Sverige. Nasafjell ligger rett sør for polarsirkelen og rett innenfor grensen ved Saltfjellet i Nordland. Amtmann Preben von Ahnen ledet felttoget, som gikk opp gjennom Saltdalen og dens sidedaler. Planleggingen av angrepet hadde trolig startet i København alt i 1657. Sverige var på denne tiden en stormakt og aktør i en rekke kriger, noen av disse mot Danmark-Norge. En regnet med at den nokså nye sølvgruven ville gi store inntekter til den svenske staten, slik at landet kunne fortsette og finansiere nye kriger. Det gjaldt derfor å få ødelagt denne muligheten. Den direkte foranledningen til at Ahnen fikk ordre om angrep var et svensk angrep på Danmark, kjent som Karl X Gustavs andre danske krig. Den norske styrken på rundt 100 mann møtte ingen motstand da de ankom bebyggelsen i Silbojokk ved sølvgruven, og i Nasafjellet var det knapt noen tilstede. Dermed kunne de sette fyr på og ødelegge virksomheten, og dertil plyndre stedet for verdisaker og mat. Les mer her. |
25 maj 2020, 28 maj 2020, 30 maj 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Dansk/Vecka 22, 2020  Beryllium ( ) er et grundstof med atomnummeret 4. Det skabes gennem stjernenukleosyntese og er et relativt sjældent grundstof. Det er et divalent grundstof, der kun forekommer naturligt i kombination med andre grundstoffer i mineraler. Som frit grundstof er det et stål-gråt, stærkt, let og skrøbeligt jordalkalimetal. Beryllium forbedrer mange fysiske egenskaber, når det tilføjes som et legeringselement til aluminium, kobber, jern og nikkel. I strukturelle anvendelser gør kombinationen af høj bøjningsstivhed, termisk stabilitet, varmeledningsevne og lav tæthed berylliummetal til et efterspurgt materiale til komponenter til missiler, rumfartøjer og satellitter. Beryllium og berylliumoxids høje varmeledningsevne har ført til deres anvendelse indenfor varmehåndtering. Beryllium kan forårsage en livsfarlig allergisk sygdom hos nogle mennesker kaldet berylliose. ► Læs mere |
26 maj 2020, 29 maj 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Nynorsk/Vecka 22, 2020  Tairona var ei gruppe av høvdingsete i regionen i og rundt Sierra Nevada de Santa Marta i dagens Magdalena, Cesar og La Guajira-departement i Colombia i Sør-Amerika. Sivilisasjonen går minst tilbake til det første hundreåret e.Kr., og hadde monaleg demografisk vekst rundt 1000-talet. Tairona-folket danna den eine av dei to hovudspråkgruppene i den chibchanske språkfamilien, den andre er muisca. Genetiske og arkeologiske funn viser ein relativt tett utbreiing i regionen i det minste frå år 200 f.Kr. Pollendata samla inn i 1980 viser betydeleg avskoging og bruk av kulturplantar som maniok og mais sidan moglegvis 1200 f.Kr. Men busetting av den colombianske karibiske kysten av faste eller halvt bufaste folkegrupper er dokumentert å ha skjedd ca. år 4000 f.Kr. Etnohistoriske data viser at første kontakt med spanjolane vart tolerert av tairona, men innan 1600 e.Kr. hadde det bygd seg opp konfrontasjonar og ein liten del av taironapopulasjonen flytta opp til høgare område i Sierra Nevada de Santa Marta. Denne flukta tillét dei å unngå dei mest negative verknadene av det spanske kolonisystemet gjennom 1600 og 1700-talet. Urfolka kogui, wiwa, arhuacos og cancuamo som bur i området i dag, er trudd å vere direkte etterkommarar av tairona. Les meir … |
| Vecka 23 | ||
|
3 juni 2020, 7 juni 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Bokmål/Vecka 23, 2020  Murbyen i Oslo omfatter leiegårder, fabrikker, forretningsgårder og offentlige bygninger, bygget i tre til fem etasjer i lukkede, rette kvartaler. «Murbyen» dominerte den raske byveksten som i årene fra 1840 til 1910 skapte storbyen Kristiania. Rammene for murbyen ble gitt i de fire bygningslovene for Kristiania, vedtatt i 1827, 1842, 1875 og 1899. Murbyens byggeskikk fikk et enhetlig preg, men oppdeling i selvstendige leiegårder og vekten på fasadeuttrykket ga likevel variasjon og opplevelsesrikdom. Leiegården ble boformen for både arbeiderklasse, den nye middelklassen og borgerskapet. Det lukkede kvartalet er en grunnenhet i murbyen, med forgårder mot gaten og kjøreport til gårdsrommet (det indre kvartalet) med bakgårder, staller, verksteder og andre næringsbygg. Les mer her. |
1 juni 2020, 4 juni 2020, 6 juni 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Dansk/Vecka 23, 2020  Folk metal er en undergenre af heavy metal, som blev udviklet i Europa i 1990'erne. Som navnet antyder er genren en fusion af heavy metal og folkemusik. Dette betyder også en omfattende brug af instrumenter forbundet med folkemusik og en, mindre udbredt, brug af traditionelle sangstile. Det tidligste eksempel på folk metal var det engelske band Skyclad. Deres debutalbum The Wayward Sons of Mother Earth blev udgivet i 1990, og i nogle få år var de det eneste almindeligt kendte folk metal-band. ► Læs mere |
2 juni 2020, 5 juni 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Nynorsk/Vecka 23, 2020  TS «Leda» var eit turbinskip bygt i 1920 som passasjer- og lasteskip for Det Bergenske Dampskibsselskab (BDS). Skipet vart bygt ved Armstrong, Whitworth & Co. i Newcastle i Storbritannia og kosta 4,8 millionar kroner då det vart levert i november 1920. Det gjekk inn i englandsruta til BDS frå Bergen til Newcastle via Stavanger. 2. juli 1926 kryssa «Leda» Nordsjøen på veg frå Newcastle til Bergen på 26,5 time, noko som var ny rekord. «Leda» vart rekvirert av Die Deutsche Krigesmarine den 31. juli 1940 og nytta som overnattingsfartøy i Bergen, i tillegg til noko passasjertrafikk mellom Tyskland og Sverige med tysk mannskap. Frå 18. mai 1944 vart det nytta som forsyningsskip for ein artilleriskule på ein ukjend stad, og frå 28. desember same året vart det nytta som transportskip for Kriegsmarine Dienstelle Stettin i Tyskland. 25. mars 1945 vart skipet skote i senk av russiske landbatteri utanfor Gross Siegnort utafor Oder på reise til Stettin frå Swinemunde. 20 personar omkom. Skipet sokk på ei djupne av åtte meter med baugen over vatn og låg her fram til 1948. Les meir … |
| Vecka 24 | ||
|
10 juni 2020, 14 juni 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Bokmål/Vecka 24, 2020  Listen over ordførere i Stjørdal omfatter alle ordførere i Stjørdal i Trøndelag siden 1837. I løpet av denne perioden har prestegjeldene og sognene i distriktet vært utskilt som egne kommuner. I 1962 ble tre kommuner slått sammen til dagens Stjørdal kommune, mens Meråker bestod som egen kommune. Formannskapslovene av 1837 bestemte at hvert prestegjeld skulle ha et formannskap med tre til ni formenn, og tre ganger så mange i herredsstyret. Valgene ble organisert for hvert sogn. Bøndene var i flertall allerede i det første formannskapet som ble valgt i Stjørdal. De første ordførerne tilhørte imidlertid en bygdeelite med administrativ erfaring – prester, proprietærer, handelsmenn og høyere tjenestemenn ved kobberverket i Meråker. Les mer her. |
8 juni 2020, 11 juni 2020, 13 juni 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Dansk/Vecka 24, 2020  Henrik 6. af Staufer-slægten (1165-1197) var fra 1169 Romernes Konge og fra 1191 kejser af det tysk-romerske rige. Fra 1194 var han på samme tid konge af Sicilien. Tidlige historikere roste Henrik for hans magtpolitiske succeser og betragtede hans regeringstid som højdepunktet for Stauferslægtens autoritet, men nyere historikere har sået tvivl om hvorvidt dette ry er velfortjent. ► Læs mere |
9 juni 2020, 12 juni 2020, Wikipedia:Dagens skandinaviska artikel/Nynorsk/Vecka 24, 2020  Irsk geografi er utforminga til Irland, ei øy nordvest i Europa i Nord-Atlanteren. Havet har danna ei ujamn kystlinje i vest med mange øyar, halvøyar og nes. Geografisk er Irland i hovudtrekk samansett av ei låg sentral slette omringa av kystfjell. Det høgaste fjellet er Carrauntoohil (1 038 moh). Det er fleire store innsjøar langs dei irske elvane og den største av dei er Lough Neagh. Øya er meir elle mindre delt i to av Shannonelva som med ei lengd på 259 km og eit estuar på 113 km er den lengste elva på Irland. Ho renn sørover frå County Cavan i nord til Atlanterhavet ved Limerick. Politisk er Irland delt i Republikken Irland og Nord-Irland, som er ein del av Storbritannia. Les meir … |
